Dit jaar is het 70 jaar geleden dat de Slag om Arnhem werd gevoerd. Een bijzonder herdenkingsjaar. Wat is er in september 1944 op en rond de terreinen van Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK) gebeurd? In juli en augustus neemt de boswachter u mee met zes wandelingen en een fietstocht door het gebied van Operatie Market Garden, van de landingsplaatsen tot de Oude Kerk in Oosterbeek.
Bovenop de Pietersberg in Oosterbeek houdt Peter Palstring, vrijwillig educatief boswachter bij Geldersch Landschap & Kasteelen, halt en wijst naar de enorme boom die iets verderop staat. “Wie weet wat voor een boom dat is?”, vraagt hij aan het kleine gezelschap om vervolgens zelf het antwoord te geven: “Een sequoia. Deze boom kan in Amerika meer dan honderd meter hoog worden, maar ook hier kunnen ze flink groeien: tot boven de 50 meter, mits niet eerder omgezaagd. Daar doet ie dan wel vele eeuwen over.” Even voordat Palstring halt hield bij de woudreus, stond hij stil bij het voormalig hotel Tafelberg. Ook een bijzondere plek, volgens Palstring, maar om een geheel andere reden. “Hier werden tijdens de slag om Arnhem in september 1944 zowel Duitse als Engelse slachtoffers verpleegd”.
De weinig voor de hand liggende combinatie van natuur en oorlog vormt het thema van de wandelingen die boswachter Peter Palstring en de Renkumse monumentenambtenaar Michiel Lassche begeleiden in juli en augustus in Oosterbeek en Doorwerth. Het worden bijzondere wandelingen met opvallende verhalen over gevechten tussen geallieerden en Duitsers die hier precies 70 jaar geleden plaatsvonden. Inzet was de beroemde Rijnbrug bij Arnhem. Voor de geallieerden bleek de brug er een te ver. Daarnaast is er tijdens de wandeling ook aandacht voor de prachtige licht glooiende (stuwwallen) natuur. De titel van de wandelingen luidt dan ook: Een bijzonder landschap, bijzonder wonen en een bijzonder verhaal.
Peter Palstring heeft zelf kunnen waarnemen dat er veel is gevochten in zijn vroegere woonplaats Oosterbeek. Toen hij jaren geleden zijn tuin onder handen nam, kwam hij tientallen kogels en ander oorlogstuig tegen. “Heel Oosterbeek ligt er vol mee. In de gemeenten Renkum en Arnhem mag je daarom geen metaaldetector bij je te hebben. Mogelijk ontploft er nog iets.”
Behalve de bodemvondsten herinnert nog veel meer in Oosterbeek en directe omgeving aan de slag die er 70 jaar gelden werd gestreden. Het meeste valt niet op het eerste gezicht op, maar wie goed kijkt ziet in bijna alle historische gebouwen oorlogsgaten. Zoals in het kerkje aan de Benedendorpseweg, waar zelfs de eeuwenoude linde een bominslag moest verduren. Dankzij het ingrijpen van een boomchirurg staat de boom er nog.
Ook wordt tijdens de wandelingen stil gestaan bij beeldbepalende gebouwen die in Oosterbeek stonden maar de oorlog niet hebben overleefd. Ze lagen vaak op een bijzondere plek met een prachtig uitzicht. Het imposante landhuis De Hemelse Berg is er één van. Dit pompeuze gebouw is volledig kapotgeschoten en voorgoed van de landkaarten verdwenen.
Een ander verdwenen gebouw – vlakbij de Hemelse Berg – is de villa De Oorsprong. Dit gebouw bood in 1944 onderdak aan evacuees uit de Randstad. Rond de villa woedde dagenlang een hevige strijd. Michiel Lassche vertelt hierover: “De evacuees en de eigenaar van het landgoed vluchtten naar de schuilkelder op het terrein. Het was hun redding. Terwijl het landhuis werd beschoten en tot de grond toe afbrandde, verbleven zij tot 25 september in de schuilkelder. Die dag dwongen Duitse militairen de mensen de schuilkelder te verlaten en in de richting van Doorwerth te trekken. Op dat moment was hen duidelijk dat de bevrijding nog ver weg was. Met een fiets zonder ketting, die zij langs de weg aantroffen, konden ze zich met een klein kind in hun gezelschap uit de voeten maken.”
Nadere informatie is te vinden op de website van Geldersch Landschap & Kasteelen: www.glk.nl/evenementen.
Kijk voor de datums van de wandelingen en de fietstocht in de AGENDA (klik voor link)
