In 2022 is het 175 jaar geleden dat in Arnhem een groot zangersfeest werd gehouden. Het was 1847, de stad was uit de beknellende omwalling gebroken en er was plek aan de fraaie singels voor een huis voor de muzen, een Musis Sacrum, Huis voor Muziek.
De Arnhemse zaal die voor die gelegenheid werd gebouwd, is de oudste concertzaal in Nederland die continu in gebruik bleef. Daarvoor onderging de zaal wel acht metamorfoses, acht architectonische en stedenbouwkundige ontwikkelingen. Iedere nieuwe fase werd ingeluid met feestelijke openingsconcerten, geprogrammeerd naar de geest der tijd.
Bewogen geschiedenis
In Musis Sacrum Arnhem 1847-2022 schrijft Ingrid D. Jacobs over de bewogen geschiedenis van Musis Sacrum, in relatie tot de ontwikkeling van de stad en het muziekleven van de Arnhemmers. Jacobs is cultuurhistorisch onderzoeker, schrijver en verteller. Ze publiceert over kunstroof en kunstbescherming, stadsontwikkeling, architectuur en muziekleven en doet onderzoek naar de Duitse kunsthandel in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Arnhemse geschiedenis en Musis Sacrum hebben haar grote belangstelling.
De Derde van Mahler
Een eclectisch gebouw dus, zowel architectonisch als inhoudelijk. “Heel bijzonder is dat op 17 en 18 oktober 1903 in Musis Sacrum de Derde symfonie van Gustav Mahler in première is gegaan,” zegt auteur Ingrid D. Jacobs. “Het was de eerste keer dat er muziek van Mahler in Nederland ten gehore werd gebracht.”
Musis Sacrum bewoog mee met het Nederlandse muziekleven. Soms liep ze wat achter, vaker liep ze voor de muziek uit. Grootheden als Clara Schumann, Johannes Brahms en Willem Mengelberg stonden op het podium. Maar naast klassieke muziek is hier gedurende de hele 175-jarige geschiedenis lichte muziek, volksmuziek en jazz geprogrammeerd. Daarnaast was de zaal geliefd voor sportwedstrijden, tentoonstellingen en politieke bijeenkomsten.
Canadese koplampen
Oorlog, bestemmingsplannen en bezuinigingen bedreigden de zaal maar ze overleefde. “Bij het eerste herdenkingsconcert na de oorlog, waren het de koplampen van de Jeeps van de Canadezen die de verlichten verzorgden.” Met de allerlaatste verbouwing keerde de cultuur definitief terug: de Muzenzaal, de Van Beinumzaal en de Parkzaal bieden plek aan symfonisch repertoire, kamermuziek, wereld- en popmuziek. “Tegelijkertijd blijft Musis Sacrum een zaal voor iedereen: alle Arnhemmers zijn welkom.” Musis sacrum is klaar voor de toekomst. Het gebouw dat er nu staat kan nog een eeuw mee. “De akoestiek is geweldig,” zegt de auteur. “Musis is weer een prachtig cultureel baken middenin Arnhem geworden.”
