Ontwerp Begroting 2023: forse investeringen in groen, duurzaam, kansrijk en verbonden

De gemeente Arnhem investeert de komende jaren fors om de klimaatcrisis, de wooncrisis en de kloof tussen arm en rijk tegen te gaan. Zo werkt de stad toe naar een duurzaam, groen, kansrijk en verbonden Arnhem.

Dat stelt het college voor in de ontwerp Begroting 2023 die het college aan de raad heeft aangeboden eind september.

Op korte termijn staat Arnhem er goed voor, maar net als in andere gemeenten is er vanaf 2026 financiële onzekerheid vanwege door het Rijk aangekondigde veranderingen in het gemeentefonds.

Wethouder Paul Smeulders (Financiën): "Arnhem staat voor grote uitdagingen. De klimaatcrisis vereist nu actie en daarom zetten we vol in op een inclusieve energietransitie. De vastgelopen woningmarkt vraagt om onorthodoxe acties om betaalbaar wonen voor veel meer Arnhemmers mogelijk te maken. En we nemen maatregelen om de kloof tussen arm en rijk te dichten. We hebben de ambitie om Arnhem duurzaam, nog groener en kansrijk voor al onze inwoners te maken. Daarbij zoeken we steeds opnieuw de verbinding met elkaar, via burgerparticipatie, kunst en cultuur maar ook in het contact dat we als gemeente met onze inwoners hebben. Daarom kiezen we de komende jaren voor forse investeringen, en zorgen we tevens voor een sluitende begroting."

Zowel in 2022 als in 2023 trekt de gemeente €5 miljoen uit voor het energiearmoedefonds, zodat stijgende energiekosten voor de meest kwetsbare Arnhemmers weer betaalbaar worden. Het klimaatfonds dat de energietransitie mede mogelijk moet maken, wordt aangevuld met €15 miljoen. Bestaande woningen en gebouwen worden zoveel mogelijk voor 2030 geïsoleerd tot aan het niveau van de nationale isolatiestandaard. Hiervoor wordt een Arnhems isolatieprogramma opgesteld. Ook wordt de komende jaren €10,7 miljoen uitgetrokken om gemeentelijk vastgoed te verduurzamen. Daarnaast stelt de gemeente een woningvisie op met concrete maatregelen om de woningmarkt eerlijker te maken.

Om het leven voor mens en dier in de stad prettig en gezond te houden, stelt de gemeente een klimaatadaptatiefonds in waarvoor €12,5 miljoen wordt vrij gemaakt. Het groenfondsbudget wordt opgewaardeerd zodat de ecologische hoofdstructuur verder wordt versterkt. Voor iedere wijk wordt een wijkgroenagenda gemaakt. Om de groeiende stad bereikbaar en leefbaar te houden werkt zij aan een mobiliteitstransitie. Zo wordt er tot en met 2026 twee keer €8 miljoen uitgetrokken om de maximumsnelheden voor automobilisten terug te brengen, en het aantal rijstroken te verminderen.

Alle Arnhemmers moeten in al hun eigenheid zichzelf kunnen zijn. Racisme en discriminatie worden niet getolereerd. Voor de uitvoering van het actieplan Vrij zijn in Arnhem

wordt dan ook extra geld uitgetrokken. Wie onvoldoende inkomen verdient om rond te komen, krijgt hulp aangeboden. Zo vergroot de gemeente de mobiliteit van mensen met een laag inkomen door Gelrepas-houders voor €1,- met het openbaar vervoer te laten reizen. De school en andere maatschappelijke gebouwen vormen de verbindende kern van de gezonde en veilige omgeving in een wijk. In totaal trekt de gemeente de komende jaren daarom €100 miljoen uit voor goede en gezonde onderwijshuisvesting.

Om de leefbaarheid en de veiligheid in de wijken te vergroten maakt de gemeente een jaarlijkse budget van €500.000 vrij. In 2023 en 2024 wordt hier €500.000 extra aan toegevoegd. Een groot gedeelte van dit geld gaat naar meer handhaving. Ook wordt er blijvend stevig opgetreden tegen ondermijnende criminaliteit en wordt jeugdcriminaliteit zoveel mogelijk voorkomen en teruggedrongen. Met de doelgerichte en samenhangende Arnhem-Oost-aanpak krijgen de wijken in het oosten van de stad het commitment en de aandacht die ze verdienen, zodat jonge Arnhemmers in een veilige en kansrijke omgeving kunnen opgroeien. Hiervoor is de komende jaren €11 miljoen beschikbaar.

De gemeente zal steeds opnieuw verbinding zoeken met inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers. Bijvoorbeeld door het organiseren van een burgerberaad over afval. Of door te investeren in kunst, cultuur en erfgoed, waaronder een intensivering van het cultuuraanbod in Zuid. Arnhem wil ook een gastvrije stad zijn. De komende jaren worden daarom extra middelen vrijgemaakt voor goede en veilige opvang voor en begeleiding van vluchtelingen. De gemeente maakt zich hard voor het inclusiever en divers maken van de eigen organisatie. Deze moet bovendien laagdrempelig en toegankelijk zijn voor alle Arnhemmers. De digitale dienstverlening wordt verbeterd en regels worden passend bij inwoners gemaakt in plaats van passend bij systemen. Ook zet Arnhem in op het verhogen van de verkiezingsopkomst.

In de Begroting 2023 is een financiële vertaling van het coalitieakkoord opgenomen, waarbij ook de meest recente financiële en beleidsontwikkelingen nadien zijn verwerkt. De totale uitgaven in 2023 zijn begroot op €912 miljoen. De inkomsten, eveneens €912 miljoen, zijn afkomstig van het Rijk, lokale heffingen, overige inkomsten en reserves.

De begroting is structureel sluitend. Vooral door de rijksinkomsten is het mogelijk om incidenteel in de jaren 2023 tot en met 2025 de voor Arnhem zo belangrijke en gewenste investeringen in de stad te kunnen realiseren. Vanaf 2026 bestaat er echter onduidelijkheid over de rijksinkomsten, onder andere vanwege aangekondigde veranderingen in het gemeentefonds. Als deze plannen doorgaan, betekent dit dat Arnhem vanaf 2026 circa €25 miljoen minder krijgt. Daarom kan de gemeente in deze Begroting vooral incidenteel geld uitgeven en moet het zeer terughoudend zijn met structurele uitgaven.

Om de ambities uit de begroting mede te financieren, verhoogt de gemeente de Onroerend Zaak Belasting (OZB) jaarlijks met 5 procent. Ook wordt de kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing stapsgewijs verhoogd naar 95 procent in 2026. De uurtarieven voor parkeren op straat en in de gemeentelijke parkeergarages worden met €0,50 verhoogd. Dat geldt ook voor het reguliere tarief van de toeristenbelasting. Deze wordt verhoogd met €0,50. Het verlaagde tarief wordt verhoogd met €0,25.

In 2022 verwacht gemeente Arnhem een positief resultaat ten opzichte van de begroting van €17,5 miljoen, zo blijkt uit de tweede tussenrapportage (Turap2) die gelijktijdig met de Begroting wordt aangeboden aan de raad. De financiële positie van de gemeente blijft solide. De weerstandsfactor loopt op naar 2,1 in 2026 en de komende jaren stijgt de solvabiliteit naar 19 procent in 2026.

Nu het college de Begroting 2023 aan de gemeenteraad heeft aangeboden, hebben raadsleden tot en met 7 oktober om technische vragen te stellen. Dit kan niet alleen schriftelijk maar ook mondeling tijdens de politieke markt op 5 oktober. Op uiterlijk 12 oktober moet het college de technische vragen schriftelijk beantwoorden. De Meningsvormende behandeling (M1) staat gepland voor 12 oktober met een uitloopmogelijkheid naar 19 oktober. Arnhemmers die tijdens de raadsvergadering willen inspreken kunnen dat doen tijdens deze M1-behandeling. Wie daar gebruik van maken, kan zich melden bij de griffie. Op 2 november start de tweede Meningsvormende behandeling (M2), zodat de raad op 9 november tot besluitvorming kan overgaan.

Meer over de begroting op: financien.arnhem.nl .