Op 5 februari sprak Maurice de Greef, professor Leereffecten Laagopgeleiden en Laaggeletterden aan de Vrije Universiteit Brussel, tijdens het Theatercollege ‘Laaggeletterdheid’ van HAN gezondheidszorg. Hij benadrukte de grote impact van lees- en schrijfproblemen.
Zijn verhaal raakte direct aan het focuspunt Health van de HAN. Daar wordt aandacht gevraagd voor sociaal-economische gezondheidsverschillen.
Groot maatschappelijk probleem
“Het blijft niet te bevatten, maar nog steeds hebben 1,3 miljoen mensen of meer (volgens de Algemene Rekenkamer 2,5 miljoen) problemen met lezen en / of schrijven. Dat kan iedereen zijn,” aldus Maurice de Greef, professor Leereffecten Laagopgeleiden en Laaggeletterden aan de Vrije Universiteit Brussel. “Het is het een groot maatschappelijk probleem.” Tijdens het Theatercollege Laaggeletterdheid schetste hij de impact daarvan. De Greef is in de afgelopen jaren betrokken geweest bij bijna 100 onderzoeken. Hij liet zien waarom juist nu in deze tijd instanties en de zorg deze mensen moeten helpen. Ook droeg hij oplossingen aan.
Meer kansen bieden
De Greeg ziet het zo: “Nederland is een kenniseconomie. Dat betekent dat er voor iedereen een goede plek moet zijn. De vraag is hoe deze groep mensen geholpen kan worden. In dit welvarende land moet actie ondernemen worden om mensen die laaggeletterd zijn of een lager opleidingsniveau hebben, meer kansen te bieden. Hierdoor ervaren zij door het taal- of opleidingsprobleem minder problemen op het gebied van gezondheid, werk of armoede.”
Taalprobleem
“Taal lijkt heel eenvoudig. Maar als je een taalprobleem hebt, dan is dat bijna het enige waarop je gefocust bent,” weet De Greef door onderzoek en zijn vele gesprekken met ervaringsdeskundigen. “Het heeft effect op je sociale contacten. Je kansen om je verder te ontwikkelen. Maar óók op je gezondheid. Omdat je bijvoorbeeld niet goed kunt verwoorden waar je last van hebt. Of instructies niet kunt volgen.”
Aan knoppen draaien
Zijn verhaal raakt direct aan het focuspunt Health van de HAN, waarbij aandacht wordt gevraagd voor sociaal-economische gezondheidsverschillen. Laaggeletterdheid is een van de ‘knoppen’ waaraan professionals kunnen draaien om die verschillen te verkleinen. De Greef: “Uit onderzoek weten we dat áls mensen aan hun taalvaardigheid werken 50 procent van hen een betere gezondheid krijgt. 40 tot 60 procent beter meekomt in de samenleving. En 30 procent een betere plek op de arbeidsmarkt vindt.”
Drietrapsraket
Aan professionals in de zorg of het onderwijs de taak om de problematiek te herkennen, aan te kaarten en goed door te verwijzen. “Zij krijgen er in hun werk het meest mee te maken.” Ook het bedrijfsleven zou volgens De Greef een rol kunnen spelen bij het terugdringen van laaggeletterdheid. “Bijvoorbeeld door mensen alle ruimte te geven zich te ontwikkelen, dus óók op taalgebied.” Volgen laaggeletterden eenmaal een lees- of schrijfcursus, dan is het zaak de dagelijkse praktijk centraal stellen. “En dus niet te hameren op grammatica.”
Van mens tot mens
Maar meestal gaat het om die éne handreiking van mens tot mens. “Ik wil studenten van de HAN uitdagen om in hun eerste jaar als zorgprofessional of docent in ieder geval bij een laaggeletterde het probleem bespreekbaar te maken.” Dat is een oproep waar Judith Gerritsen, derde jaars Verpleegkunde, graag gehoor aan geeft. “Ik snap nu hoe groot mijn impact kan zijn. Ook als je wél een ingang vindt om erover te praten, is het belangrijk dat je blijft informeren hoe het gaat. Of vraagt hoe je kunt helpen.”
Leergemeenschap Laaggeletterdheid
Maurice de Greef sprak voor en na het Theatercollege Laaggeletterdheid met de HAN Leergemeenschap Laaggeletterdheid. Binnen deze leergemeenschap werken docenten, onderzoekers en mensen uit het werkveld aan bewustwording van laaggeletterdheid. Wil je je aansluiten bij de leergemeenschap? Dat kan. Stuur een mailtje naar [email protected] en ontdek wat jij kunt doen om in de HAN-opleidingen en onderzoek aandacht te vragen voor laaggeletterdheid.
