U kent ze wel: die grote, rode, ietwat stijve bloemen die je soms in de bloemenwinkel tegenkomt in wat duurdere boeketten of als losse ‘snijbloem’ – heliconia’s. Opvallende bloeiwijzen die aan de levende plant nog beter tot hun recht komen dan in een boeket!
De heliconia’s bloeien elk jaar in de Bush, in verschillende soorten. Ze zijn dan eenvoudig te herkennen. Als ze niet bloeien is dat een stuk lastiger. De bladeren van de grotere soorten lijken best wat op die van bananenplanten en veel bezoekers maken een heliconia dan ook voor banaan uit… maar wie een klein beetje beter kijkt, zal opmerken dan de heliconia nooit een schijnstam maakt die zo kenmerkend is voor de bananenplant! Haar stengels staan in plukjes bij elkaar los in de grond. Gelukkig bloeien ze echter ook bijna het hele jaar door; dat maakt de juiste determinatie makkelijk!
Verstopte bloem
Maar… eigenlijk is dat felrode blad geen bloem. De eigenlijke bloem zit erin verstopt, soms zelfs een heel groepje. Het rode omhulsel is een zogenaamd schutblad dat met zijn opvallende kleur dieren aan moet trekken. En in een regenwoud zijn het vooral de vogels die op rood reageren.
Kolibrie
Die vogels moeten voor de bestuiving zorgen en dat laten Heliconia’s niet aan zo maar elke geïnteresseerde vogel over. Ze hebben in de loop van de evolutie een deal gesloten met kolibries. De tientallen soorten Heliconia’s komen uitsluitend in Midden- en Zuid-Amerika voor waar gelukkig ook tientallen soorten kolibries voorkomen die van elkaar verschillen in onder andere kleur, grootte en snavelvorm. Je hebt bijvoorbeeld vogels met rechte snavels en met kromme, met korte en met lange snavels, et cetera. Nou blijkt dat elke Heliconia voornamelijk bezocht wordt door een eigen kolibriesoort waarvan de snavelvorm precies past in de lange buisvormige bloemetjes binnen het schutblad. Als zo’n vogeltje dat doet, wordt hij beloond met nectar. Dat mierzoete spul bevat bij Heliconia’s niet alleen maar suiker maar ook aminozuren. Dat zijn stoffen waar de vogel eiwitten van kan maken en die de nectar tot een veel waardevollere voeding maakt dan wanneer het slechts suikerwater was.
Kruisbestuiving
De kolibries krijgen bij hun bezoek wat stuifmeel op hun kop, snavel of rug en vliegen hiermee naar de volgende Heliconia waar ze het weer kwijt kunnen raken op een kleverige stempel waardoor de Heliconia bestoven is en besjes kan gaan maken. Maar ze moeten daarom wel naar een zelfde Heliconiasoort vliegen! De kans hierop wordt vergroot doordat niet alle Heliconiasoorten op dezelfde tijd van de dag nectar beschikbaar hebben. En kolibries weten dat. Ze vliegen daarom op een bepaalde, juiste tijd alleen maar naar bloemen van die soort die dan nectar heeft. Ze volgen daarbij lange routes door het bos naar alle plaatsen waar ze die soort weten te staan. En zo zorgen ze er ook voor dat er kruisbestuiving plaatsvindt, dus dat het stuifmeel in bloemen van andere Heliconiaplanten terechtkomt.
Co-evolutie
Zo’n in de loop der miljoenen jaren steeds nauwere afstemming tussen verschillende soorten noemen ecologen ‘co-evolutie’. In de Bush vliegen helaas geen kolibries, maar geslachtelijke voortplanting bij deze planten heeft voor ons ook geen prioriteit.
Botanische tuin
Naast dieren vind je in de leefwerelden van Burgers’ Zoo ook een enorme diversiteit aan uiteenlopende en zeldzame planten. Burgers’ Zoo mag zich naast een dierenpark dan ook een botanische tuin noemen.
Bron: Burgers'Zoo
