De hertenbronst is begonnen en er worden speciale excursies georganiseerd. Jaarlijks is er toenemende belangstelling om dit schouwspel te bekijken en dat merkt ook Geldersch Landschap & Kasteelen. “De excursies zijn nagenoeg volgeboekt.”
“Een groot, sterk edelhert, 200 kilo zwaar en met een gewei van bijna 12 kilo stelt zich strategisch op in de ochtendmist om zijn 15 hindes in de gaten te houden. Af en toe burlt hij, een diep en zwaar geluid waarmee hij de andere mannetjes wil imponeren.” Het burlen van de edelherten is op de Veluwe meestal vanaf half september, als de temperatuur daalt, wekenlang te horen. De herten zijn dan in hun bronsttijd.
Geduld
Het zijn ook de weken waarin de boswachters van Geldersch Landschap & Kasteelen met een groepje van 20 mensen de bossen intrekken en geduldig gaan zitten wachten op de komst van de herten. Een lokmiddel of –geluid wordt niet gebruikt. Het belangrijkste is stil en geduldig zijn, soms twee uur lang. Kleine kinderen kunnen daarom niet mee. Boswachter John Ter Horst: “Geduldig wachten op wat er komen gaat, dat is belangrijk. En regelmatig wordt dat wachten beloond. Dan zien we eerst de hindes aankomen, vaak een roedel van 15 tot 20 exemplaren, soms ook enkele. Dan volgt het plaatshert, de baas. En dan komen er nog enkele andere mannelijke herten, de zogenoemde bijherten.”
Uitgeput
Het plaatshert probeert de hindes, zijn vrouwen, bij elkaar te houden zolang ze bronstig zijn. Een onmogelijke taak, want dat kan weken duren en al die tijd loeren andere herten op de hindes. Meestal lukt het het plaatshert maar vijf, zes dagen om de baas te spelen en enkele hindes te dekken. Al die tijd eet hij niets en drinkt hij alleen water. “Ze raken langzaam maar zeker uitgeput”, zegt Ter Horst. “Dat is het moment voor een ander hert om toe te slaan. Hij wil wat hindes van het plaatshert afpakken en dat kan leiden tot een nietsontziend gevecht.”
Dodelijk gevecht
Het gevecht tussen twee edelherten om de gunst van de hindes, lijkt in eerste instantie op een spel. Met een soort paradepas proberen ze elkaar te imponeren. Vervolgens komen ze dichter bij elkaar en als er dan niet een wijkt, gaan ze met elkaar het gevecht aan. Met hun geweien proberen ze de ander te verwonden en uit te putten. Soms duurt de strijd anderhalf uur. Het eindigt als een van de twee het opgeeft en wegloopt. Ter Horst: “En op dat moment rent soms de ander nog snel op hem af en probeert hem in de flank te raken. De prik die ze dan krijgen is meestal dodelijk.”
Alleen op de Veluwe
Als het plaatshert verliest neemt de winnaar zijn plaats in. Enkele dagen later kan het ritueel zich herhalen en wordt ook dit plaatshert uitgedaagd en waarschijnlijk verdreven door een concurrent. Dit bronsritueel van edelherten is in Nederland alleen op de Veluwe te zien. Daar verblijven er ongeveer 2500.
Veel belangstelling
“De bronstexcursies van Geldersch Landschap & Kasteelen zijn nagenoeg volgeboekt, er is erg veel belangstelling dit jaar”, vertelt een woordvoerster, “We leggen geen wachtlijsten aan, maar het kan zijn dat er mensen annuleren. Als dit zo is komen er weer plekken vrij.” Belangstellenden wordt dan ook geadviseerd de website www.glk.nl in de gaten te houden. GLK organiseert excursies op de Dellen bij Epe en op de Loenermark bij Arnhem.
